Jan Brożek

Jan Brożek (Broscius) (1585-1652) Wybitny polski matematyk XVII wieku urodził się 1 listopada 1585 roku w miasteczku Kurzelów w ziemi sieradzkiej. Ojciec jego, aczkolwiek rolnik, nauczył go czytać i pisać, a także dał mu początki geometrii. Dalszą naukę pobierał Brożek w szkole kolegialnej w Kurzelowie. W 1604 roku rozpoczął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Krakowskiego. Tutaj zajmuje się szczególnie matematyką i astronomią, która w owym czasie ściśle łączyła się z astrologią. W 1605 roku uzyskuje już stopień bakałarza nauk wyzwolonych, a w 1610 roku magistra sztuk wyzwolonych i tytuł doktora filozofii. Ogłasza jednocześnie w języku łacińskim pierwszą rozprawę matematyczną pt. „Geodezja odległości bez przyrządów i miejsce nieco niejasne u Polibiusza geometrycznie wyjaśnione przez Jana Brożka". W pracy tej podaje metodę obliczania odległości dwu punktów, z których jeden jest niedostępny. W pracy tej wykazał również, że jeżeli koło, kwadrat i trójkąt równoboczny mają ten sam obwód, to największą powierzchnię ma koło, a najmniejszą trójkąt równoboczny. W   1611   roku   wydaje   Brożek   następną   swoją   pracę „Problem geometryczny,   w   którym   wykazuje się na podstawie geometrii prawdziwą i istotną przyczynę, dlaczego pszczoły budują plastry w formie sześciokątnych komórek".   Zagadnienie,   aczkolwiek   nienowe,   rozwiązał Brożek w sposób oryginalny. Zauważył bowiem, że aby pokryć płaszczyznę wielokątami foremnymi, należy zestawić przy jednym wierzchołku  albo  sześć  trójkątów równobocznych, albo cztery kwadraty, albo też trzy sześciokąty foremne. Ponieważ przy tych samych obwodach sześciokąt ma największą powierzchnię, przeto komórka sześciokątna ma największą objętość przy najmniejszym zużyciu materiału.
W tymże roku Brożek przyjmuje niższe święcenia kapłańskie. W 1614 roku zostaje powołany na stanowisko astrologa zwyczajnego, który to urząd pełni przez 15 lat. Jakkolwiek Brożek z racji swych obowiązków zajmował się układaniem horoskopów, nie wydaje się, aby przywiązywał do nich większą wagę. W opublikowanej w 1616 r. pracy „Czy geometrzy więcej aniżeli astronomowie pomagają sprawom publicznym" podaje szereg zastosowań praktycznych geometrii i wyraża pogląd, że astronomia wywodzi się z geometrii, to znaczy — jest geometrią nieba. Brożek zajmował się również praktycznie pracami geodezyjnymi, między innymi sporządził plany kopalni w Wieliczce i Bochni. Warto również wspomnieć, że Brożek zbierał dokumenty dotyczące życia i pracy Mikołaja Kopernika, które niestety zaginęły. W 1619 roku po publicznej obronie pracy habilitacyjnej zostaje profesorem Akademii. W 1620 roku wydaje książkę „Arytmetyka liczb całkowitych". Obszerne to dzieło składa się z szesnastu rozdziałów i obejmuje materiał od działań na liczbach całkowitych do nauki logarytmów. W tymże roku Brożek wyjeżdża do Padwy na studia medyczne. Po czteroletniej nauce powraca jako doktor medycyny do Krakowa, gdzie nadal zajmuje się matematyką. Jako lekarz nie praktykował prawie wcale.
W 1625 roku, w czasie zatargu między Akademią a zakonem jezuitów o zwierzchnictwo nad otwartym kolegium jezuickim, Brożek ogłasza anonimowo satyrę w trzech częściach pt. „Dyskurs ziemianina z plebanem". Satyra ta świetnie napisana do dziś jest perełką literatury polemicznej tego okresu.
W 1629 roku przyjmuje Brożek pełne święcenia kapłańskie i przechodzi do Wydziału Teologicznego Akademii. Nieco później ogłasza w języku polskim pracę pt. „Przydatek pierwszy do Geometrii Polskiej Stanisława Grzepskiego". W latach następnych zajmuje się sprawami Akademii, często podróżuje. Warto wspomnieć, że w dowód uznania dla jego osiągnięć naukowych ofiarowano mu w 1632 roku dwa probostwa w Staszowie i Międzyrzeczu, gdzie przez dłuższy czas mieszkał.
W 1637 roku wydaje rozprawę o liczbach doskonałych i zaprzyjaźnionych, a w roku 1638 „Obronę Arystotelesa i Euklidesa przeciw Piotrowi Ramusowi". W pracy tej podaje kilka nowych twierdzeń z zakresu geometrii, wzbogacając ją zarazem nowymi metodami w dziele wielokątów gwiaździstych.
Do roku 1648 Brożek przebywa na wsi, skąd po powrocie w 1649 r. zostaje ponownie przyjęty do Collegium Majus Akademii. Wkrótce zostaje promowany na doktora teologii (1650 r.), a w dwa lata później zostaje dziekanem Wydziału Teologicznego.
W tym samym roku Brożek zostaje wybrany rektorem Akademii, jednak urząd ten piastuje tylko pięć miesięcy) gdyż 21 listopada 1652 roku umiera. O oddaniu Brożka sprawom nauki najlepiej chyba świadczy fakt, że w testamencie cały swój niemały dobytek zapisał Akademii, część zaś funduszów przeznaczył na rozwój szkoły w Kurzelowie i na otwarcie scholasterii, o której zorganizowaniu myślał jeszcze za życia.